- δαμασκηνός
- I
Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.1. Οσιομάρτυρας από την Κωνσταντινούπολη, ασκητής στο Άγιον Όρος. Η μνήμη του τιμάται στις 13 Νοεμβρίου.2. Ιερομάρτυρας, ιερομόναχος της μονής Χιλανδαρίου Αγίου Όρους. Μαρτύρησε στη Βουλγαρία το 1771. Η μνήμη του τιμάται στις 16 Ιανουαρίου.3. Ιωάννης (βλ. λ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός).II(Δημήτριος Παπανδρέου, Δορβιτσιά Ναυπακτίας 1890 – Αθήνα 1949).Αρχιεπίσκοπος της Αθήνας, πρωθυπουργός (17 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 1945) και αντιβασιλιάς (31 Δεκεμβρίου 1944 – 27 Σεπτεμβρίου 1946). Σπούδασε στην Αθήνα θεολογία και νομικά. Πτυχιούχος και των δύο σχολών, χειροτονήθηκε διάκονος (1917) και σε σύντομο διάστημα έγινε αρχιμανδρίτης. Ανέλαβε τη διεύθυνση των γραφείων της μητρόπολης της Αθήνας, την ηγουμενία της μονής Πεντέλης και το 1918 στάλθηκε στο Άγιον Όρος για να διευθετήσει τα εκεί εκκλησιαστικά ζητήματα. Το 1922 εξελέγη μητροπολίτης Κορινθίας και όταν η πόλη μεταβλήθηκε σε ερείπια από τους σεισμούς, ο Δ. ανέπτυξε εξαιρετική δραστηριότητα και συνέβαλε σημαντικά στην περίθαλψη του πληθυσμού και στην ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης περιοχής. Για να το επιτύχει, απευθύνθηκε στους ομογενείς της Αμερικής, όπου ταξίδεψε το 1930, ενώ ταυτόχρονα διορίστηκε προσωρινός έξαρχος του οικουμενικού πατριαρχείου. Το 1938, μετά την ακύρωση από το Συμβούλιο Επικρατείας της εκλογής του ως αρχιεπισκόπου της Αθήνας, αποσύρθηκε στη μονή Φανερωμένης στη Σαλαμίνα και επανήλθε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο το 1941. Τον Δεκέμβριο του 1944 ανέλαβε την αντιβασιλεία έως τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Στο διάστημα αυτό διετέλεσε και πρωθυπουργός. Μετά την επάνοδο του βασιλιά Γεωργίου Β’, ο Δ. επανήλθε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο όπου παρέμεινε έως τον θάνατό του.
Ανδριάντας του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).
III0 αρχιεπίσκοπος Αθηνών και αντιβασιλιάς Δαμασκηνός.
Όνομα μητροπολιτών της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.1. Δ. Στουδίτης. Βλ. λ. Δαμασκηνός Στουδίτης.2. Βασίλειος Παπανδρέου (Κάτω Χρυσοβίτσα Αιτωλοακαρνανίας 1936 –). Μητροπολίτης Τρανουπόλεως (1970-82) και μητροπολίτης Ελβετίας (1982-). Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης και μετεκπαιδεύτηκε στα πανεπιστήμια της Βόνης και του Μάρμπουργκ της Γερμανίας (1959-65). Το 1965 αναγορεύτηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ έχει ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτορας στις θεολογικές σχολές των πανεπιστημίων Βουκουρεστίου, Βελιγραδίου, Θεσσαλονίκης, Πρέσοβ, Βόνης, Βέρνης και Αθηνών, καθώς και της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Μόσχας. Το 1974 έγινε καθηγητής της θεολογικής σχολής Λουκέρνης. Μετά τη χειροτονία του σε πρεσβύτερο ορίστηκε προϊστάμενος του ορθοδόξου κέντρου (Σαμπεζί) του οικουμενικού πατριαρχείου (1969). Το 1972 εξελέγη από το οικουμενικό πατριαρχείο μητροπολίτης Τρανουπόλεως και το 1982 Ελβετίας. Διετέλεσε προϊστάμενος της Γραμματείας «Επί της Προπαρασκευής» της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, ενώ είναι μέλος του Δ.Σ. Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, της Διεθνούς Ακαδημίας Θρησκευτικών Επιστημών των Βρυξελλών, της Εταιρείας Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, αντιπρόεδρος του Διεθνούς Ιδρύματος Λάτση κ.ά. Τιμήθηκε με ανώτατα παράσημα των πατριαρχείων Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και άλλων Εκκλησιών. Επίσης, είναι πολυγραφότατος. Έργα του είναι Το θέλημα του Θεού σήμερον (1981), Θεολογικοί διάλογοι (1988), Το οικουμενικό πατριαρχείο στους νεότερους χρόνους (1989), Ορθοδοξία και Κόσμος (1993), Λόγος διαλόγου (1997) κ.ά.3. Πέτρος Ρουμελιώτης (Οιχαλία Μεσσηνίας 1920 –). Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής (1974-). Σπούδασε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1958 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Υπηρέτησε ως διάκονος στην Καλαμάτα και στην Αθήνα και μετά το 1958 ως ιεροκήρυκας στη μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηvής, όπου ανέπτυξε πλούσιο πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, για το οποίο και τιμήθηκε με εύφημο μνεία και ευαρέσκεια από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το 1974 εξελέγη μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής, όπου συνεχίζει το σημαντικό ποιμαντορικό έργο του. Παράλληλα έχει δημοσιεύσει σε εφημερίδες και περιοδικά διάφορα έργα του, ενώ έχει γράψει και τα βιβλία Δεκαετία ποιμαντορικής αρχιερατικής δράσεως (1984) και Η συμβολή της τοπικής Εκκλησίας εις την αντιμετώπισιν των εθνικών προβλημάτων της Θράκης (1989). Έχει τιμηθεί επίσης με το μετάλλιο εξαιρέτων πράξεων του στρατού και με μετάλλια του Αγίου Όρους, του οικουμενικού πατριαρχείου, της Εκκλησίας της Κρήτης και έχει ανακηρυχθεί Σταυροφόρος του πατριαρχείου Ιεροσολύμων.* * *-ή, -ό (AM δαμασκηνός, -ή, -όν) [Δαμασκός]αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στη Δαμασκό ή προέρχεται απ' αυτήν2. Δαμασκηνόςο κάτοικος της Δαμασκού ή όποιος κατάγεται απ' αυτήνμσν.- νεοελλ.1. Δαμασκηνόςβαπτιστικό ή μοναχικό όνομα μετά την καθιέρωση τού Ιωάννου Δαμασκηνού ως αγίου2. αυτός που έχει κατασκευαστεί στη Δαμασκό ή με τεχνοτροπία όμοια με τών τεχνιτών τής Δαμασκού (α. «δαμασκηνό ύφασμα» — το δαμάσκοβ. «δαμασκηνό σπαθί» — ειδικά κατασκευασμένο ατσάλινο σπαθί, σκληρό, ελαστικό με πολύ λεπτή ακμή και στιλπνές ανταύγειες.
Dictionary of Greek. 2013.